Aşı Vakti Geldi Peki Ama Hangisi?

Mevcut Covid 19 aşıları farklı birçok teknoloji kullanılarak
üretilmişlerdir. Üretim teknolojisi olarak dört farklı yaklaşım
altında toplayabiliriz bu aşıları:

1. Viral vektör aşıları
2. Mesajcı RNA (m Rna)
3. Bütün virüs aşıları (inaktif aşılar)
4. Protein bazlı aşılar
Bu aşıların tümü vücudun bağışıklık sistemine Covid-19’a
neden olan virüsü tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde
tasarlanmıştır.

1. İnaktive Aşılar
Gelenekselleşmiş aşı üretim yöntemidir.
● Virüs ısıya, kimyasallara veya radyasyona maruz bırakılarak
inaktive edilir.
● Bu aşılar hastalığa neden olmaz, ancak vücudumuzun
gelecekteki enfeksiyonlara karşı koruyacak bir bağışıklık
tepkisi üretmesine neden olur.
● Bu yöntemle üretilmiş diğer aşılardan boğmaca, kuduz
ve hepatit A aşılarını örnek verebiliriz.
● Uzun dönem etkileri konusunda diğer aşılara kıyasla
daha net konuşulabilir.
● 2-8°C’de saklanabilir.
● Üretimi diğerlerine göre daha zor ve yavaştır.
● Sinovac aşısı bu sınıfa girmektedir.

2. Viral Vektör (Adenovirüs) Aşıları
Canlı fakat güçsüzleştirildiğinden dolayı insanlarda hastalık
yapamayan başka bir virüse (Adenovirüs) SARS CoV-
2’nin genetik kodunun bir kısmının eklenmesiyle elde edilen
aşılardır.
● Taşıyıcı bir rol gören bu virüs, içine yerleştirilen genetik
kodu hücrelerimize taşıyarak, hücre içinde SARS CoV-
2’nin hastalık oluşmasında ana rolü oynayan “spike”
proteininin üretilmesini sağlar. Böylece bağışıklık sistemimiz
daha sonra gerçek virüsle karşılaştığında, virüsü
tanıyıp ona özel antikorların üretilmesini sağlayan bağışıklık
tepkisini tetikler.
● Avantajı 2-8°C arasında, yani rutin olarak kullanılan aşı
dolaplarında saklanabilmeleridir.
● Yeni aşı geliştirme teknolojilerindendir.
●Oxford-AstraZeneca, Gamaleya Sputnik V ve Johnson
& Johnson aşıları bu sınıfa girer.
● Bu aşılar; Zika, Chikungunya gibi viral hastalıklara karşı
uzun bir süredir faz III aşamasındaydı.
 

3. Haberci RNA (mRNA) Aşıları
● mRNA, vücudumuzun protein sentezinde kullandığı
bir genetik kod dizisidir. Hücrelerimize hangi proteinleri
üreteceklerini söyler.
● Aşı için yapay olarak üretilen mRNA’lar tıpkı kendi mRNA’larımız
gibi çalışır.
● Bu sentetik mRNA, aşı ile vücudumuza enjekte edildiğinde,
hücrelere SARS CoV-2’nin ‘spike’ proteinini
üretme talimatı verir, böylece bağışıklık sistemimizin bu
proteinleri tanıması sağlanmış olur. Hedef, vücuda gelecekteki
Covid-19 enfeksiyonuna karşı nasıl korunacağının
öğretilmesidir.
● Bu moleküller daha sonra kendi moleküllerimiz gibi yıkılarak
vücuttan atılırlar.
● Bu aşılar 25 yıldır kanser dâhil pek çok hastalığın tedavisine
yönelik olarak kişiye özel immunoterapi yöntemleriyle
çalışılan teknolojiye benzer şekilde üretilen aşılardır.
● Bu aşıların en büyük dezavantajı Biontech/Pfizer aşısının
-70°C’de, Moderna aşısının -20°C’de saklanabiliyor
olmasıdır.
● Biontech/Pfizer, Moderna aşıları bu sınıfa girmektedir.
 

4. Protein bazlı aşılar
● Virüsün genetik kodunun küçük bir parçası başka bir
hücreye yerleştirilir (bakteri, maya, memeli veya böcek
hücresi gibi hücreler). Genetik kod bu hücrelere SARS
CoV-2’nin ‘spike’ proteinini üretme talimatı verir.
● Bu hücreler bir fabrika gibi çalışarak, büyük miktarlarda
bu proteini üretirler. Daha sonra bu proteinler ayrıştırılarak,
saflaştırılır ve aşıda aktif bileşen olarak kullanılır.
● Vücuda enjekte edildiğinde, vücudumuz viral proteini
tanımayı öğrenir, böylece gelecekteki enfeksiyonlara
karşı koruyucu bir bağışıklık tepkisi oluşturulmuş olur.
● Novavax aşısı örnek verilebilir.
● Hepatit B’ye karşı geliştirilen aşılarda bu teknoloji kullanılmaktadır.