Demir Eksikliği Nedir?
Demir minerali, kırmızı kan hücrelerinin vücuda oksijen taşımasını sağlar. Vücudumuz için oldukça önemli temel minerallerdendir. Eğer kişinin vücudunda demir oranı düşükse dokuları koruyan hemoglobin, organlara ve dokulara yeterli oksijeni taşıyamaz ve bazı hastalıklara en başta kansızlığa neden olur.
Demir Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?
Demir, vücut için ne kadar önemli olsada vücudun kendi kendine ürettiği bir mineral değildir. Bundan dolayı kişi beslenme tarzıyla demir alımını sürekli desteklemelidir. Demir eksikliği kendini çok net bir şekilde belli eder. Demir eksikliğinin önemli nedenlerine bakılacak olursa;
- Yetersiz Demir Alımı: Yetersiz demir alımı, beslenme bozukluğundan kaynaklanan bir demir eksikliğidir. Dengesiz beslenmek, vücudu diyete zorlamak ve bu diyetlerle vücudu yormak, gerekli gıdaları tüketmemek demir alımını büyük oranda etkileyen bir faktördür.
- Demir Gereksiniminde Artış: Özellikle kadınlar gebelik ve regl dönemlerinde çok daha fazla demir alımına ihtiyaç duyar. Sebebi ise regl ve doğum sürecinde oluşan kanamalardan kaynaklı vücutta demir kaybının artmasıdır.
- Sindirim Kaynaklı Demir Eksikliği: Eğer mide-bağırsak sisteminde oluşan ülser gibi durumlara bağlı bir kan kaybı varsa zamanla vücutta demir azalabilir.
- Emilim Bozukluğu: Bazen kişi ne kadar sağlıklı beslense de vücuda alınan demir emilemez. Bu durum emilim bozukluğu olarak adlandırılır. Emilim bozukluğu daha çok çölyak hastalığı, crohn hastalığı, parazit gibi bazı bağırsak hastalıkları olanlarda, kanser tedavisi gören kişilerde, bazı ilaç türlerinin kullanımında görülür.
Bu nedenlere ek olarak;
- Emzirme dönemi,
- Sık doğum yapmak,
- Ergenlik dönemi,
- Aşırı terleme,
- Asitli ve kafeinli içecekleri çok fazla tüketmek,
- Genetik yatkınlık,
- Kaza, ameliyat gibi nedenlerle kan kaybetmek
demir eksikliğini etkileyen faktörler arasındadır.
Demir Eksikliğinin 20 Belirtisine Dikkat!
Vücuttaki demir seviyesinin azalmasıyla ortaya çıkan demir eksikliği, hafif belirtiler ile anlaşılmasa da ilerleyen süreçlerde tüm belirtiler aynı anda kendini gösterir ve kişinin gündelik hayatını etkileyen boyuta gelir. Toplumda sık karşılaşılan demir eksikliği günümüzün önemli rahatsızlıklarından birisidir. Vücuttaki oksijen taşıma kapasitesinin azalmasıyla ortaya çıkan belirtiler ise;
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kuru ve soluk cilt
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
- Dikkat dağınıklığı
- Unutkanlık
- Sinirlilik
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı
- İştahsızlık
- Saç dökülmesi
- Tırnak kırılmaları
- Kulak çınlaması
- Düşük bağışıklık sistemi
- Diş eti ve ağız hassasiyeti
- Depresyon
- El ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
- Sürekli üşüme
- Devamlı uyku hali
- Toprak yeme isteği
Demir Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Demir eksikliği anemisi, ihmal edildiğinde ve tedavisi ertelendiğinde önemli sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır.
- Anemi: Anemi, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin sayısının ve işlevinin azalmasıyla ortaya çıkar. Anemi, demir eksikliğinden dolayı ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Anemisi olan kişi kendini yorgun ve halsiz hisseder. Diğer belirtiler arasında ise saç dökülmesi, nefes darlığı, kalp çarpıntısı baş ağrısı ve baş dönmesi bulunur.
- Düşük bağışıklık: Demir, bağışıklık sisteminin güçlü olması için önemlidir ve gereklidir. Eğer vücutta demir alımı azalırsa bağışıklık sistemi zayıflar ve enfeksiyonlara karşı vücut direnci düşebilir.
- Hamilelik komplikasyonları: Bebeklerin sağlıklı gelişebilmesi için hamilelik sürecinde vücut demire ihtiyaç duyar. Demir eksikliği olan gebeliklerde erken doğum, bebeğin kilosunda kayıp, doğum kusurları ve anne adayında bazı sağlık problemleri ortaya çıkabilir.
- Gelişim bozuklukları: Demir eksikliği, çocukların gelişim çağını etkileyen bir sağlık problemidir. Uzun süreli tedavi edilmeyen demir eksikliği anemisinde çocuklarda gelişim bozukluğu görülebilir.
Demir Eksikliği Teşhisi Nasıl Koyulur?
Demir eksikliği tanısının koyulması için belirli muayeneler ve tahliller vardır. Net bir şekilde tanı koyulması için aşamalar şu şekildedir;
- Tıbbı Öykü: Bu aşamada doktorunuz, belirtilerin ne kadar süredir devam ettiğini, demir eksikliğine neden olabilecek kronik hastalıkların olup olmadığını ve genetik olarak yatkınlık olup olmadığını öğrenmek ister.
- Fiziki muayene: Demir eksikliğinin en yaygın fiziki belirtileri arasında soluk cilt, tırnak kırılması ve saç dökülmesi gözlemlenir.
- Kan Testleri: Bu aşamada, kişinin tam kan sayımlarına bakılır. Bu testler kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sayılarını ölçer. Ek olarak hemoglobin ve ferritin seviyelerine de bakılır.
- Diğer Testler: Bazı durumlarda yapılan testler yeterli gelmeyebilir. Demir eksikliğini diğer hastalıklardan ayırt edilmesi için doktorunuz kolonoskopi, endeskopi gibi farklı testler isteyebilir.
Demir Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Demir eksikliği anemi tanısı koyulduktan sonra doktorunuz demir eksikliği seviyesine bağlı olarak destekleyici tedaviler uygular.
- Demir İçerikli Beslenme Takviyesi: Verilecek olan tedaviyle eş zamanlı başlanması gereken beslenme önerileri vardır. Kırmızı et, tavuk, balık, kuru baklagiller, tam tahıllı besinler, koyu yeşil yapraklı sebzeler beslenme düzenine dahil edilmelidir.
- Demir Takviyeleri: Vücutta düşen demir seviyesini arttırmak için demir takviyeleri muhakkak yapılmalıdır. Tablet, kapsül, enjeksiyon veya sıvı olarak reçete edilir. Burada önemli olan doktorun tavsiye ettiği doz ve süre boyunca ihmal edilmeden kullanılmalıdır.
- Vitamin Takviyesi: Demir takviyelerinin ve demir içeren besinlerin emilimini arttıran en önemli vitaminlerden biri C vitaminidir. Turunçgiller, kivi, ananas, yeşil yapraklı sebzeler C vitamini açısından zengindir.
- Kan transfüzyonu: Demir eksikliği anemisi ciddi boyuta gelen kişilerde kan transfüzyonu gerekir. Buradaki amaç demir eksikliği seviyesini hızlı bir şekilde yükseltmektir.
- Diğer hastalıkların tedavisi: Demir eksikliği anemisi bazen altta yatan bir hastalıktan dolayı kaynaklanır, eğer hastalık tedavi edilmeden demir eksikliği tedavisine başlanırsa sonuç verimli olmayabilir. Bundan dolayı hastalığın tedavisi demir eksikliği tedavisinde önemli rol oynar.
Doktorunuz, demir eksikliği seviyenizi ve varsa eğer diğer hastalıklarınızı değerlendirecektir. Size en uygun tedaviyi önerdikten sonra burada önemli olan doktor kontrollerinizi, ilaçlarınızı ve tavsiye edilen beslenme önerilerine uymanızdır.
