Bedenimiz omurga sistemi (spine) üzerinde ayakta durabilir. Boynumuzdan kuyruk sokumuna kadar 33 omurga (vertebra) vardır. Bu omurgalar arasında disk denilen yumuşak doku vardır. Bu disk, bedenimize esneklik ve dayanıklılık sağlar. Bel fıtığı tedavisi Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümü tarafından takip edilmektedir.
Tüm omurga sistemi 4 bölüme ayrılır:
• Boyun omurları : Boyundaki ilk 7 omurgadan oluşur.
• Sırt omurları : Sırttaki 12 omurgadan oluşur.
• Bel omurları : Belimizdeki 5 omurgadan oluşur.
• Sakrum omurları: Her iki kalça kemiği arasında yer alan 5 omurgadan oluşur.
Bel fıtığı nasıl oluşur?
Bel bölgemizdeki omurların ve arasındaki disklerin zedelenmesi ile bel fıtığı görülür.
Disk kabarması: Diskin çevresinde kalın liflerden oluşan bir kapsül ve orta kısmında ise su içeriği yüksek bir çekirdek bulunur. Yaşla birlikte su içeriğini kaybeden bu çekirdek yapı esnekliğini ve ağır kaldırmaya dayanıklılığını kaybeder. Ani hareketlerde, ağır kaldırmada omurgalara binen yük nedeniyle omurilik ve sinirlere doğru kabarıklık gösterir ve belde ve bacaklara yansıyan ağrıya neden olur.
Disk fıtıklaşması: Diskin kapsülünün yırtılması ile yumuşak çekirdeğin dışarı çıkıp bacağa gelen sinirlere (köklere) bası yapmasıdır. Bel ve/veya bacakta ağrı, kas gücünde, his ve reflekslerde kayıp yapmaktadır. Diskin en çok görüldüğü seviye 4 ile 5 bel omuru (L4-5) ve 5 ile Sakrum (L5-S1) arasında olan seviyelerdir. Diskin yapısındaki yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan değişikliklerin sonucunda disk fıtığı oluşur.
Bel Fıtığının riskleri nelerdir?
Yaşlanma ve fiziksel hareketsizlik sonucu tüm omurgayı destekleyen karın ve bel kasları zayıf düşer. Ters bir hareket, ağır kaldırma, belin bükülmesi gibi hareketlerde, zayıf düşmüş kaslar, omurlara yeterince destek veremediği için bütün yük omurga ve disklerin üzerine düşer. Bu aşırı yüklenme sonucu fıtıklaşma olur.
Bel Fıtığının belirtileri nelerdir?
• Aralıklı ve devamlı olan bel ağrısı. (Öksürmek ve ıkınmakla ağrı artabilir.)
• Bel kaslarında ağrılı kasılmalar
• Belden başlayıp kalça içinden bacağın arkasında ayağa kadar uzanan ağrı (Siyatik ağrısı)
• Bacaklarda kas güçsüzlüğü
• Bacak ve ayakta uyuşukluk
• Diz ve ayak bilek reflekslerinde azalma
• İdrar ve bağırsak hareketlerinde değişiklik
Bel Fıtığına nasıl tanı koyulur?
• Doktora anlatılan bir hastalık öyküsü, fiziki muayene gerekir.
• Röntgen: X ışını kullanılarak çekilen filmlerde omurganın kemik ve eklem yapısı hakkında bilgi sahibi olunur.
• Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Radyasyon kullanılmadan, mıknatıslama yönetimi ile çekilen filmlerde kemik, eklem, disk, omurilik ve sinirler hakkında en iyi bilgi edinilir.
• Tomografi: MR çekilemeyen kişilerde veya kalp pili olanlarda X ışını ile çekilmiş tomografi yöntemi kullanılır.
• Elektromiyografi (EMG): Kaslarda ve sinirlere verilen uyarılar ile elektrik akımı ölçülerek hangi sinirin etkilendiği tespit edilir.
Bel Fıtığı nasıl tedavi edilir?
Öncelikle konservatif tedavi uygulanır, bunlar:
• Yatak istirahati
• Ağrıyı artıran hareketlerden kaçınmayı öğrenmek
• Fizik tedavi: Ultrason (USG), masaj, gevşeme hareketleri
• Fazla kiloların azaltılması
• Bel ve kalça desteğinin kullanılması
• Ağrı kesici ve kas gevşeticilerin kullanılması
Bütün bu tedavilerden fayda görmeyen hastalara cerrahi gerekir. Cerrahide sinirleri sıkıştırarak ağrıya neden olan disk materyali uzaklaştırılır. İyileşme süreci haftalar alır. Ameliyattan sonra korunmak önemlidir.
Bel Fıtığının en önemli komplikasyonları nelerdir?
Ameliyat olunmadığında, düşük ayak gelişmesi ve idrar - büyük abdest kaçırılmasıdır. Bu durumlar acil tedavi gerektirir.
Bel Fıtığı nasıl önlenir?
Kontrollü ağırlık kaldırma, düzenli spor, düzgün postürde yürüme, oturma ve yatmak gerekir.
Bel Fıtığı ile yaşamak nasıldır?
Gerek konservatif tedavi, gerekse cerrahi tedavi olsun bel fıtığı hastası olduğu akılda tutulmalıdır. Bütün hareketlerde buna dikkat edilmelidir.
