Genel olarak ilk dişler 6-8 ay civarında belirir. Ancak üçüncü ayda erkenden çıkabilirken, bazen de on sekizinci aya kadar geç gelebilir. Dişlerin çıkışı genellikle genetik eğilime uyar, yani ailede erkenden diş çıkarma durumu varsa bebeğinizde de aynı şekilde erken gelebilir.
Diş Çıkarma Hazırlıkları Nasıl Oluyor?
Diş çıkarma hazırlık belirtileri, dişlerin kendisinden üç ya da dört ay önce ortaya çıkabilir. Bu belirtiler görülünce, hemen diş gelecek diye bir beklentiye girmemek gerekir.
1-Salya artışı: Hemen hemen her bebekte 2-3 aylıktan itibaren salya artışı başlar. Diş çıkarmaya yakın ise iyice belirgin hale gelir.
2-Çene ya da yüzde kızarıklık: Bol bol salya akıtan bir bebekte, çenede ve ağız çevresinde sürekli salya temasının yaptığı tahrişe bağlı olarak deride kızarıklıklar oluşması şaşırtıcı değildir. Bunu önlemek için gün boyunca periyodik olarak salyayı nazikçe silebilirsiniz . Deride kuruma belirgin hale gelirse, yumuşak bir deri kremi ile bölgeyi sürekli nemli tutabilirsiniz .
3-Hafif öksürük: Aşırı salya, bebeğin zaman zaman genzinin tıkanmasına ve arada öksürmesine yol açabilir. Bebeğiniz soğuk algınlığı, nezle ya da alerji belirtileri göstermiyorsa bunda endişelenecek bir durum yoktur. Bebeklerin dikkat çekmek için öksürmeleri de sık görülen bir durumdur.
4-Isırma: Diş çıkarma döneminde ısırık, kabul edilebilir bir huzursuzluk belirtisidir. Diş çıkaran bir bebek eline geçen her şeyi ağzına getirir ve dişetlerini bir nebze olsun rahatlatmaya çalışır.
5-Ağrı: Çıkmaya çalışan bir dişin baskısı altında, diş etinde enflamasyon gelişebilir. Bu durum bazı bebeklerde dayanılmaz ağrılara yol açarken, bazılarında hiç bir problem oluşturmayabilir. İlk dişler ve özellikle de azı dişleri, çıkarma esnasında en fazla sıkıntı oluşturan dişlerdir.
6- Huzursuzluk: Damakta enflamasyon arttıkça ve diş yüzeye yaklaştıkça bebeğin dişlerindeki ağrı sürekli bir hal alabilir. Sürekli ağrısı olan herkes gibi bebekler de sıkıntılı olabilir ve kendi normal halinden uzaklaşabilir. Bu huzursuzluk bazen haftalar boyunca sürebilir.
7-Beslenmeyi reddetme: Diş çıkarmakta olan bir bebekte iştahsızlık belirtileri olabilir. Katı yiyeceklere başlamış olan bir bebek bir süreliğine bu yiyeceklere karşı olan ilgisini kaybedebilir. Ancak bu sizi endişelendirmemelidir. Çünkü bebeğiniz sıvı gıdalardan da gerekli besinleri alır ve dişi çıktıktan sonra iştahı yerine gelecektir.
8- İshal: Diş çıkarma ile olan ilgisi çok şüphelidir. Bazı anneler her diş çıkardığında bebeklerinin ishal olduğunu söylerler. Bazı doktorlar büyük ihtimalle artmış tükürük salgısı nedeniyle diş çıkarmayla bağırsak hareketleri arasında bir bağlantı olduğunu düşünürler. Diş çıkardığı dönemde bebeğinizin dışkısının sulu olabileceğini bilin ama beş dışkılamadan daha uzun süren ishali mutlaka doktorunuza bildirin.
9- Ateş: İshal gibi ateş konusu da diş çıkarmayla bağlantılı olduğu konusunda tereddütle yaklaşılan bir belirtidir. Dişetlerindeki şişme nedeniyle 38 C°’nin altındaki bir ateş, diş çıkarmaya eşlik edebilir. Yine de bebeğinizin ateşi varsa diğer zamanlarda ne yapıyorsanız öyle davranın ve 48 saatte gerileme olmazsa doktorunuza haber verin.
10- Uykusuzluk: Gece boyunca deliksiz uyuyan bebekler bile, diş çıkarırken gece uyanmaya başlayabilir. Bu durumda hemen onu aç olduğunu düşünüp, beslemeye çalışmayın. Bunun yerine kendi kendine tekrar uyumasına imkan sağlayın. Gece uyanma da diğer problemlerde olduğu gibi ilk dişler ve azı dişleri çıkarken daha fazla görülür.
11- Dişeti içi kanama: Yeni çıkmakta olan diş, kanamaya neden olabilir bu da mavimtırak mor bir leke olarak görülür. Bunun için endişelenmeye gerek yoktur ve kendiliklerinden gerileme olacağını bilmelidir. Soğuk kompres, acıyı azaltıp iyileşmeyi hızlandırabilir.
12- Kulak çekiştirme ve ağrı: Kaşınma hissi ve ağrı, sinir yolları boyunca kulağa yansıyabilir. Bebeklerin kulak enfeksiyonu olduğunda da kulaklarını çekiştirdiklerini unutmamak gerekir.
Diş Çıkarma Sırasında Nasıl Destek Verebiliriz?
Onlarca denenmiş tedavi yöntemi vardır. Bazıları işe yarar, bazıları ise hiçbir işe yaramaz. Çiğneyecek bir şeyler vermek. Burada besin değerinden çok diş etindeki basıncı rahatlatmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle de çiğnenen şey soğuk olursa yararı artar. Soğuk bir muz veya havuç, bir tülbentle sarılmış buz parçası, lastik bir diş halkası. Bebeğinize çiğnemesi için ne verirseniz verin mutlaka yanında bulunun ve oturur pozisyonda olmasını sağlayın. Dişlerini kaşıyabileceği şeyler faydalı olacaktır. Bazı bebekler başlangıçtaki muhtemel acı nedeniyle itiraz edebilir. Fakat bir süre sonra acı yerini rahatlamaya bırakır. Soğuk içecekler de uygun olur. Bebeğinize bir biberon az soğuk su verin. Biberonu reddederse bardakla vermeye çalışın. Bu sayede bebeğinizin su ihtiyacını da karşılamış olur, ishal veya artmış salyayla kaybettiği sıvıyı yerine koyarsınız. Soğuk yiyecekler, soğutulmuş şeftali püresi, elma püresi, yoğurt, bebeğinize oda ısısındaki yiyeceklerden daha çekici gelebilir.
Ağrıyı azaltacak bir şeyler verilebilir. Başka hiç bir şey işe yaramazsa parasetamol içeren ilaçlar işinizi kolaylaştıracaktır. Doktorunuz önermediği sürece, bebeğinizin dişetlerine herhangi bir şey sürmeyin. Diş jelleri genelde içerdikleri anestezik yani his giderici maddeler nedeniyle, yutma durumunda refleksleri etkileyebilir. Yutma koordinasyonu bozukluğu ve buna bağlı istenmeyen durumlara neden olabilir. Diş minesini kuvvetlendiren mineralleri içeren, özel tozlar ve diş topları doktor kontrolü altında verilebilir.
Dr Şükrü Çido
Türkiye Hastanesi
