KUDUZ NEDİR?
Kuduz hepimizin korkulu rüyası olan, modern tıbbın tedavisi konusunda yetersiz kaldığı bir hastalıktır. Genellikle tanı konulduğunda, artık yapılacak bir şeyin kalmadığı bir hastalık durumudur. İlerleyici beyin ve omurilik hasarı ile seyreden bu hastalık, önceden alınabilecek tedbirler ile önlenebilir.
Kuduz; köpek, kedi, at, eşek, inek, keçi gibi evcil hayvanlar ile ayı, çakal, domuz, kirpi, kokarca, köstebek, kurt, tilki, sansar ve yarasa gibi yabani memeli hayvanları hastalandıran bir virüs hastalığıdır. Türkiye’de kuduz vakalarının neredeyse tamamı evcil hayvan, %90’ı da köpek kaynaklıdır. Kuduz hastalığının önlenmesinde erken müdahale hayati önem taşımaktadır. Köpek, kedi gibi hayvanlar tarafından ısırılan ya da tırmalanan kişilerin mutlaka doktora başvurması ve mümkün olan en kısa zamanda kuduz aşısı yaptırması gerekmektedir. Kuduz hastalığı ortaya çıktıktan, semptomlar başladıktan sonra tedavisi mümkün değildir, hastaların tamama yakını yaşamını yitirir. Ölüm riski çok yüksek olan kuduz hastalığından korunmak için özellikle kuduz riski oluşturan yaralanma ve temas yaşayan kişilerin mutlaka kuduz aşısı yaptırması gerekmektedir.
Kuduz hastalığı, kontrolsüz, aşısız sokak köpeklerinin yaygın olduğu ülkelerde daha sık görülmektedir. Kuduz virüsü, enfekte evcil ya da yabani hayvanın salyası yoluyla bulaşmaktadır. Enfekte hayvanın başka bir hayvanı ya da insanı ısırması yoluyla kuduz virüsü yayılmaktadır. Enfekte bir hayvanın tükürüğünün açık bir yaraya, göz veya ağız mukoza zarlarına bulaşması yoluyla da bulaşabilmektedir. Enfekte bir hayvan tarafından ısırılan kişinin sinirleri yolu ile virüs beyne yayılmaktadır. Baş ve boyun bölgesindeki ısırıklarda hastalık beyne daha yakındır ve daha çabuk ortaya çıkar. Beyine ulaşan kuduz virüsü hızla çoğalmaktadır. Beyin ve omuriliği etkileyen hastalık hastanın hızla kötüleşerek hayatını kaybetmesine neden olmaktadır.
Tanımadığınız herhangi bir sokak hayvanı ya da aşısız bir hayvan tarafından ısırılma veya tırmalanma durumunda sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekmektedir. Kuduz olduğundan şüphelendiğiniz bir hayvan tarafından ısırılmanız durumunda ise bu daha da önem kazanmakta ve mutlaka tıbbi yardım almanız gerekmektedir. Isırığın ve yaranızın yerini ve büyüklüğünü değerlendirip hayvanın durumunu da sizinle birlikte sorgulayan doktorunuz kuduz konusunda nasıl bir tedavi uygulanacağına karar verecektir. Ayrıca ısırılıp ısırılmadığınızdan emin değilseniz, şüpheli bir durumda bile tıbbi yardım almanız uygun olur.
Kuduz hastalığının erken evresini tespit edebilecek herhangi bir test ve tetkik bulunmamaktadır. Semptomların başlangıcından sonra kuduz hastalığının olup olmadığını belirlemek için kan, doku veya tükürük testi gibi testler kullanabilir.
Kuduz ölümcül bir hastalıktır. Hastalık ortaya çıktıktan sonra başarılı bir şekilde tedavi edilmesi mümkün değildir. Kuduz hastalığına karşı en etkili korunma yöntemi hastalığa yakalanmamaktır. Bunun için kuduz virüsüne maruz kaldığı düşünülen hastaya hemen enfeksiyonun yerleşmesi ve gelişmesini önlemek için aşı yapılmaktadır. Gerekli durumlarda aşıyla birlikte kuduz virüsüne karşı antikor içeren serum da uygulanarak virüsün hastalığa neden olması engellenebilmektedir. Doktorun gerek gördüğü durumlarda ise hastayı ısıran hayvan bulunarak kuduz virüsü taşıyıp taşımadığı araştırılabilir.
Netice olarak evcil hayvanlarınızın aşılarını ve kontrollerini düzenli olarak yaptırmanız çok önemlidir. Başıboş, saldırgan ve şüpheli hayvanları yetkililere ihbar etmek şarttır. Şüpheli temas halinde yara bölgesini bol su ve sabunla yıkayıp derhal sağlık kuruluşuna gitmek, aşıları zamanlarına dikkat ederek yaptırmak ve yarım bırakmaktan çok sakınmak gerekir. Hayvanlar ile temastan sonra ellerinizi yıkamakta çocuklarınıza örnek olmanız ve şüpheli hayvan teması durumlarında size haber vermeleri konusunda onları uyarmanız gerekir.
Dr. Şükrü Çido
Türkiye Hastanesi
